OS CARNABALS TRADIZIONALS

En Zinco Billas tenemos bels disbrazes que son muito parellanos a los de otras zonas d’aragón y que antes más a chen gosaban salir en carnabals con istos tipicos disbrazes. Tamién cal dizir que eba bels traches que feban un poder (intentaban) por biedar-los (prohibirlos), como los de guardia zebil y de moséns, por razons bien plateras. Por zierto, bi ha una esprisión aragonesa que dize: “a buenas oras mangas berdes”, en alusión a que muitas bezes a lo que plegaban ya yera masiau tardi.

Os traches más carauteristicos y más populars yeran ístos:

Os esquilones. Ban bestidas con zamarra y esquilas en a espalda, que sonan cuando brincan. Tamién leban a cara tintada de negro y os dientes de trunfa (patata) en a cabeza.

As mascaretas. Leban a cara amagada (escondida) en una mascaruta de trapo y son aguzadas por catrinallas (grupo de niños) cantando-le coplas como ísta:

“Mascareta peluda,

dienes de burra” (Biel)

Os ensabanaus. Salen de nueis en Rivas. O suyo disbraz se fa soxetando un linzuelo (sábana) con un palo d’escobar, y asinas parixeban chigans. Caminaban chilando, xorrontando (asustando) a ninos y mozetas. O domingo de Piñata ye o diya en que más ensabanaus salen.

O cuernazos. Encorre a las mullers. O suyo disbraz se fa con un zernedor sobre os güembros que cubre con un linzuelo y que fa acucutar (asomar) a cabeza en o zentro. Leba unos cuernos con campaniellas arrebol.

As madamas. Son mozas que leban bestius bien majos con adrezos (adornos) de fenefas, mantons u mantiellas en os güembros y chapero (sombrero) en a cabeza.

O amortajau. S’amaga en un linzuelo, portando sobre a cabeza una calabaza an s’han feito unos güellos (ojos) y una boca y le se mete luz en o suyo interior.

Ista añada, en Exeya, tendremos por primera bez dende fa muitismo tiempo unos carnabals tradizionals. Os traches os son acotraziando chen de BOIRA y saldrán por as carreras d’Exeya acompañaus de mosicos de madamas, ensabanus, cuernazos, ta que a chen desfrute y beiga ixos disbrazes, que beluns no los abrá bisto nunca y otris cuasi os tendrían ya olbidaus.